Tokom života, jedan od pet muškaraca i jedna od šest žena će oboleti od raka, a jedan od osam muškaraca i jedna od jedanaest žena će umreti od nekog oblika maligne bolesti.
Prema podacima Instituta za javno zdravlje "Dr Milan Jovanović Batut" u Srbiji godišnje oboli više od 40.000 ljudi, a rak odnese više od 20.000 života. Po broju umrlih od raka pluća smo na prvom mestu u Evropi. U samom vrhu smo i po broju umrlih od raka dojke ili raka grlića materice, bolesti koje mogu i da se spreče i na vreme otkriju i leče.
pexels.com
Šta su tumor markeri?
U otkrivanju primarnog tumora i ranom povratku ove bolesti kod pacijenta koji su imali neki od karcinoma jednu od ključnih uloga igraju tumor markeri. Međutim, mnogi ljudi zapravo ni ne znaju šta je to.
Kako pojašnjavaju stručnjaci, tumor markeri su supstance koje proizvode obolele ćelije na nekom organu, ali i zdrave, normalne ćelije samo u mnogo manjoj količini i to za urok obično ima benigni poremećaj u radu nekog organa.
Ove supstance proizvodi ili sam karcinom ili organizam pacijenta kao odgovor na prisustvo raka. Tumor markeri iako se nalaze unutar ćelija, takođe cirkulišu i u krvi zbog čega se njihova količina provera laboratoriskom analizom krvi pacijenta.
Rezultati tumor markera pružaju lekarima informacije o raku, koliko je agresivan kako bi se odredila najbolja terapija ali i kako tumor reaguje na lečenje pacijenta.
Prema pojašnjenju američkog Nacionalnog instituta za rak, tumor markeri su najčešće proteini ili druge supstance koje ćelije raka proizvode u većim količinama nego normalne ćelije. Oni se mogu naći u krvi, urinu, stolici, tumorima ili drugim tkivima ili telesnim tečnostima pacijenata sa karcinomom.
Možda vas zanima…
Međutim, sve više se koriste genomski markeri (kao što su mutacije tumorskih gena, obrasci ekspresije tumorskih gena i negenetske promene u DNK tumora) koji se nalaze u samim tumorima i u fragmentima tumora koji se izbacuju u telesne tečnosti.
shutterstock.com
Način upotrebe
Kako naglašavaju lekari tumor makeri se uglavnom se ne koriste za dijagnozu i skrining, a postojanje karcinoma se može potvrditi jedino biopsijom. Međutim, velika je uloga koju imaju tumor markeri u otkrivanju izvora primarnog karcinoma kod pacijenata bez prethodne istorije ove bolesti, kao i u ranom otkrivanju recidiva tumora kod ljudi koji su se već borili sa ovim opakim oboljenjem.
Tumor markeri se koriste i kao pomoć pri proceni stadijuma bolesti, u predviđanju toka bolesti ali i u planiranju i praćenju terapije, odnosno predviđanju odgovora skvamoznih ćelija na terapiju.
Međutim, kako naglašavaju stručnjaci ni jedan tumor marker nije 100 odsto tačan, ali je nesporna njihova korist za detektovanje i praćenje bolesti.
Postoji više od 100 različitih tumor markera, ali se u laboratorijskoj praksi najčešće koristi oko dvadesetak. Neki tumor markeri povezuju se sa samo jednim tipom maligniteta, dok drugi mogu biti povezani sa više različitih tipova tumorskog tkiva.
Shutterstock
Dva koja se najčešće koriste
Ipak, najčešće se koriste dve glavne vrste tumor markera: cirkulišući i markeri tumorskog tkiva.
Cirkulišući tumorski markeri mogu se naći u krvi, urinu, stolici ili drugim telesnim tečnostima pacijenata sa rakom. Cirkulišući tumor markeri se koriste za:
- procenu stanja pacijenta
- određivanje stadijuma raka
- otkrivanje da se tumor vratio nakon lečenja
- procenite koliko dobro utiče određeni način lečenja na obolelog pacijenta
- praćenje da li je tretman prestao da deluje
Markeri tumorskog tkiva (ili ćelija) nalaze se u samim tumorima, obično u uzorku karcinoma koji se uklanja tokom biopsije. Markeri tumorskog tkiva se koriste za:
- dijagnostikovanje stadijuma i klasifikaciju raka
- procena stanja pacijenta i prognoza
- izbor najboljeg tretmana (lečenje ciljanom terapijom )
Markeri tumorskog tkiva koriste se kako bi se utvrdilo da li je neko kandidat za određenu ciljanu terapiju. Testovi za ove biomarkere su obično genetski testovi koji traže promene u genima koji utiču na rast raka.
Komentari (0)