Sigurno ste čuli za izraz Cincari, ali verovatno ne znate ko su bili ovi ljudi. U pitanju je etnička zajednica romanskog porekla koja se doselila u Srbiju u 18. i 19. veku i imali su nemerljiv uticaj na modernizaciju naše zemlje nakon oslobođenja od Turaka. Oko ovog naroda se već vekovima pletu brojne legende, pa su često nazivani i najmisterioznijim narodom Balkana.
Cincari vode poreklo iz oblasti Epira i Tesalije (danas delovi Grčke i Albanije), a govore aromunski jezik. U istorijskim izvorima se često nazivaju i Aromunima, dok se naziv Cincari se najčešće koristi u Srbiji i označava trgovce i zanatlije aromunskog porekla koji su se doseljavali iz današnje Grčke, Albanije i Makedonije u Beograda, Novi Sad, Zaječar, Vranje i druge srpske gradove. Bili su poznati kao vrlo uspešni trgovci, bankari i ugledni građani.
Wikimedia/William Le Queux/Public domain
Aromunski, odnosno cincarski jezik pripada istoj grupi kao rumunski, ali se razvio zasebno kroz vekove, uz uticaje raznih jezika i kultura sa Balkana. Potomak vulgarnog latinskog jezika koji se govorio na Balkanu tokom rimskog perioda. Deo je istočnoromanske grane romanskih jezika i najsličniji je rumunskom, mada se
oseća uticaj grčkog, albanskog, makedonskog i srpskog jezika. Slično rumunskom, ima četiri padeža, glagolske promene i pretežno je govorni jezik koji se kroz vekove prenosio umesno. Bilo je pokušaja da se naparavi pismo i gramatika, ali se međusobno razlikuje i zavisi od regije u kojoj žive pripadnici ove etničke grupe. U Srbiji se kao usmeni jezik koristi među članovima ove zajednice u okolini Zaječara i Vranja.
Najviše Cincara se doselilo u Srbiju tokom 18. i početkom 19. veka, bežeći od nestabilnosti u Osmanskom carstvu. Naseljavali su se u urbane sredine gde su se brzo integrisali sa lokalnim stanovništvo, ali su zadržali svoju etničku svest i običaje, makar u prvim generacijama. Poznati su po tome što su u gradovima gde
Uglavnom su bili dobro prihvaćeni od strane Srba zbog korisnih znanja i veština koje su donosili, iako je ponekad lokalno stanovništvo sa zazorom geldalo na Cincare i doživljavali ih kao strance ili Grke
zbog jezika i običaja. Vremenom su se asimilovali, posebno kroz mešane brakove i prihvatanje srpske kulture. Danas se Cincari u Srbiji teško mogu prepoznati kao zasebna zajednica u širem društvenom i kulturnom smislu, ali njihov trag je i dalje tu, samo često utkan u srpski identitet. Cincarski jezik je praktično nestao i vrlo su retki, najčešće stariji ljudi koji ga razumeju.
U gradovima kao što su Beograd, Zaječar, Vranje i Paraćin, cincarske porodice su gradile prve moderne kuće i radnje u zapadnom stilu. Njihov stil života (kafane, šetnje korzoom, obrazovanje dece u inostranstvu) postao je uzor urbanog ponašanja. Po veroispovesti su pravoslavci, ali njihova dvojezičnost i poznavanje
Možda vas zanima…
Malo je poznato da su neki od najznamenitijih Srba u istoriji i kulturi bili poreklom Cincari. Dimitrije Davidović, recimo, bio je osnivač i urednik Novina serbskih (prve srpske novine), autor Sretenjskog ustava, ministar prosvete i veliki reformator. Jedan od najvoljenijih srpskih pesnika Jovan Jovanović Zmaj bio je cincarskog Wikimedia/Unknown author
porekla po majci. Tu je i srpska kraljica Draga Mašin, rođena u cincarskoj porodici Lunjevica. Đorđe Vajfert, industrijalac, osnivač rudnika, guverner Narodne banke, mecena kulture i jedan od najvažnijih privrednika u istoriji Srbije, takođe je bio Cincar. Malo je poznato da su Cincari bili i Branislav Nušić, Taško Načić, Toma Fila, ali poreklo od cincarske porodice sa juga Srbije vodi i čuvena srpska glumica Vera Čukić.
Iako su gotovo nestali i danas širom Srbije postoje brojne manifestacije posvećene ovom narodu. Najpoznatija i najstalnija manifestacija posvećena Cincarima u Srbiji održava se svake godine u Zaječaru, koji je jedan od gradova sa najdužom i najjačom cincarskom tradicijom.
BONUS VIDEO:
Cincar>Cinca=pet. Romanskog(Roman=A-Ramon/A-Romun),tj. Romejskog(Romej/A-Ramej) porekla, potomci doseljenika u Evropu sa područja Aram/Ram(Egipat) kraljevstva, period početka kraj stare ere, kada osnivaju prve kolonije na Peloponezu, Siciliji, jugu Italije, itd. Broj njihove populacije porastao je tokom vekova miroljubivog kolonozivanja i koegzistiranja sa Srbima, baveći se trgovinom i slično. Populacija im je najviše narasla tokom srednjeg veka oridorom Turaka na Balkan iz Male Azije i tokom turske vladavine (delom vode i poreklo, oni koji su i deoortivani iz Apulije i Sicilije u Drač),. Za vreme Cara Dušana nazvani su Romejima(preci današnjih Grka).